12 Ekim 2011 Çarşamba

Çukur Köy Kalıntıları / İZMİR / AİOLİS / Menemen

Çukur Köyün Yeri: İzmir İli Menemen İlçesi sınırları içindedir. Sardene'nin (Dumanlı Dağ) eteklerinde bulunan ovadadır. 
24 Temmuz 2011 tarihinde yapmış olduğumuz gezinin son durağı Çukur Köy idi. Haykıran Köyünden kıvrıla kıvrıla çıkan yol son durağı olan Çukur Köyde nihayet bulmaktadır. Bu yolun tarihi kısımlarını Armutlu Tarla maddemizde yayınlamıştık. Sırada bu yol boyunca çekmiş olduğumuz diğer resimler var:
Haykıran Köyünün Üstünden Menemen Ovası
Önde Doğa Köy-Arkada Larissa ve Buruncuk Kalesi
Önde Doğa Köy-Arkada Larissa ve Buruncuk Kalesi
Neon Teikhos
Neon Teikhos
Neon Teikhos
Neon Teikhos
Yılkı Atları
Yılkı Atları
Dumanlı Dağın Uzantıları
Dumanlı Dağın Uzantıları
Çukur Köy Yolu
Çukur Köy Yolu
Çukur Köy Yolu
Çukur Köy Yolu
Çukur Köy Kısa Tarihçesi: Yanında bulunan Asartepe’de bulunan parçaların en geç MÖ.400 yıllarına tarihlendirilmesinden dolayı, Çukur Köy ve çevresinin bu tarihlerden beri iskan görmüştür desek yanlış olmaz. Ayrıca daha önce Armutlu Tarla mevkiinde anmış olduğumuz ve köyün girişine kadar gelen tarihi yol, Pythikos (Güzelhisar) Çayına dökülen İbrim Deresi boyunca devam ettiği gözlenmiştir.   
Yaslanmış olduğu Sardene (Dumanlı) Dağın adının Yörük/Türkmen aşiretleri tarafından Anadolu’nun değişik yerlerinde sıkça kullanılmasından dolayı, kurucusu bilinmese bile bu köyün ve İbrimderesi Köyünün bu aşiretler tarafından kurulmuş olduğu kabul görmektedir. Vakıf belgelerinde adı geçen Çukur Köy bölgenin en eski ve önemli köylerinden birisidir.    
Kayapınar Çeşmesi
Kayapınar Çeşmesi
Çeşmeden Çukur Köy
Dumanlı Dağ ve Çukur Köy
Çukur Köy ve Çevresi Araştırma Sonuçları: Çukurköy’ün hemen yanında görülen Asartepe kale-yerleşiminde yapılan su deposu kazılarında MÖ.400 yıllarından kalma, çanak çömlek parçalarına ve Attika türü seramik parçalarına ve yine aynı dönemden kalma şarap amfora parçalarına rastlanmıştır. Köylülerin belirttiğine göre burada bol miktarda para ele geçmiştir. Kalenin düzgün kesilmiş olan taşları köylüler tarafından ev yapımında kullanılmıştır. Köy evlerinin duvarlarında iki adet Hellence yazıt ele geçmiştir. MS.200-400 yıllarına tarihlenen bir şiir ile Bizans Döneminde kalma başka bir yapıttır.
Daha önce Prof.Dr.Ersin Doğer’in ziyaret ettiği köyün kuzeyinde yer alan Bucakgerisi Mevkiine gidilmiştir. Burada bulunan blok taşlardan yapılma yapı kalıntıları incelenmiştir. Bu noktadan Temnos Antik Kenti görülmekte ve buraya giden antik bir yol yamaçlarda görülmektedir. Bu antik yolun Temnos üzerinden Manisa’ya ulaştığı belirtilmektedir.
Çukur Köy Ovası
Çukur Köy ve yanında Asartepe
Köyün yanında bulunan köylülerin Asarkale olarak adlandırdığı akropoliste, burada taş çıkarmak amacıyla kayaların kesildiği görülmüştür. Asarkalenin yamaçlarında duvar kalıntılarına rastlanmıştır ve Roma Dönemi günlük kullanım kap parçaları tespit edilmiştir.
Asartepe ve Su Deposu
Çukur Köy’de ise mimari parçalar ve yazıtlar evlerin mimarisinde kullanılmıştır. Bazı mimari parçalar ve değerli parçalar ise İzmir Arkeoloji Müzesine tutanakla teslim edilmiştir.
Köyün güneybatısında yer alan Bergos Mevkii’ne gidilmiştir. Tepe görünümündeki bu yer yine Prof.Dr. Ersin Doğer tarafından belirlenmiştir. Sayın Erkanal bu tepenin eteğinde bir mezarın kaçak kazı ile açıldığını tespit etmiştir. Tepenin yamacında yer alan ve tapınak olduğu düşünülen bir yapının ölçüleri alınmış, buranın da kaçak kazılarla tahrip edildiği belirlenmiştir.     

Kaynakça: Prof .Dr. Ersin Doğer – İlk İskânlardan Yunan İşgaline Kadar Menemen ya da Tarhaniyat Tarihi – Sergi Yayınevi -1998 / Prof. Dr. Armağan Erkanal- 2001 Kuzey İzmir – Menemen Ovası Yüzey Araştırması- 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt1 2002.

Taylan Köken

7 yorum:

  1. Rıdvan ÇAVUŞOĞLU18 Aralık 2011 00:58

    çUKURKÖY'ÜN köyün güneyinde, menemen ovasına bakan taraftakı uzanan dağın ön yamacındaki bir kayada kabartma klise motifi bulunmaktadır.bu kayanın bulunduğu tepenin adı Saden'dir.Bu resimde ortada rahip-papaz her ne ise bulunmakta,sağında ve solunda ise Greko-Romen Aslanları figürü bulunmaktadır.Ne yazık ki kaçak kazıcılar buraları talan etmekte, hatta bu resmin bulunduğu kayayı bile kırmaya, parçalamaya çalışmaktadırla

    YanıtlaSil
  2. Merhaba Rıdvan Bey; Çukurköy ve çevresi en azından MÖ.400'lü yıllardan kalma tarihe sahiptir. Menemen tarihi ise MÖ.3000-2000 yılları arasına gitmektedir. Üzülerek söyleyebilirim ki, bütün çevre maalesef kaçak kazı tahribatı ile yüz yüzedir. Özelikle bir yerde haç işareti görmesinler, orada muhakkak altın vardır... Bahsettiğiniz yeri bilmiyorum. Oralara yolum tekrar düşerse muhakkak arayıp bulmaya çalışacağım. Bu tür yerler fotoğraflarla belgelenip yayınlanırsa daha iyi olur diye düşünüyorum. Tek amacım gözden uzak bu değerlerimizi düzgün olarak amatör bir bakış açısı ile belgelemek... Eğer siz bana fotoğraflarını gönderebilirseniz de seve seve yayınlarım... Saygılarımla ve ilginiz için teşekkürlerimle...

    YanıtlaSil
  3. Rıdvan ÇAVUŞOĞLU2 Ocak 2012 00:32

    Tarihi dokunun korunması çok önemli.Ben her zaman merak etmişimdir yaşadığım yerlerin tarihini.Bizlerden önce buralarda kimler yaşamış.Ne yemişler ne içmişler...Ben Çukurköylüyüm ama; bahsettiğim yerlerin herhangi fotoğrafı elimde bulunmuyor ve şu an köyümde değilim.Bahsettiğim yerin mevkii Çukurköylülerce Ballık veya Ballık Deresi olarak bilinmektedir.Ben de size bu çabalarınızdan dolayı teşekkür ediyorum.

    YanıtlaSil
  4. Size Ersin Doğer hocamızın kitabını tavsiye edebilirim. (Tam adı kaynakçada var) Bugün ortada olmayan köylerin bile tarihini kitabında yayınlamıştır. Eğer elimizde her bölgenin böyle bir kitabı olsa, her bölge hakkında bütün detaylar elimizin altında olmuş olurdu... Fakat hocanın kitabında burayla ilgili bir not yok... Çukurköy'e yakın başka bir iskan yeri ise Bergos (Bergaz) olarak geçmektedir. Belki burasıdır. Dediğim gibi yolum düşerse arayacağım orayı. Siz de benden önce giderseniz, gönderirseniz yayınlarım... Bu arada ilk yazınıza bir not düşeyim: Saden diye bahsettiğiniz tepe Dumanlı Dağ'dır ve tarihteki ismi Sardene'dir...

    YanıtlaSil
  5. Rıdvan ÇAVUŞOĞLU17 Ocak 2012 00:54

    :) Teşekkürler, kitap için.Köylülerin "Saden" olarak söyledikleri tepe Dumanlı Dağı değil(Özelde).Ben Dumanlı'nın antik isminin Sardene olduğunu biliyorum( işte volkanik bir kütle vs).Belki de bugün köylülerin Saden olarak zikrettikleri yere verdikleri bu isim, bu antik ismin (Sardene), günümüz nesillerince kullanılagelen kültürel kırıntılarıdır.Ancak bunlar kesinlikle, benim görüşüm, yazılı bir kaynaktan öğrenilmiş değildir.Köylünün çevreden edindiği ve nesilden nesile, kendi ruhu ve bütünlüğü içinde aktarılan kültürel kalıntılardır, kodlardır.Demek istediğim köylülerin belirttiğim yeri Saden olarak isimlendirmeleri, Sardene isminin özelde orayı zikretmek için kullanılmış olabileceğidir.Ki bu dediğim yer de bir kale görünümündedir.Belki kaleydi veya yerleşim yeriydi.Çünkü, Bahsettiğim Kabartma Klisenin hemen bitişiğidir burası ve Neon-Teikhos ile Menemen Ovasına hakim konumdadır. Sizi, belki de, fuzuli şeylerle meşgul ettiğim için kusura bakmayın.

    YanıtlaSil
  6. Merhaba Rıdvan Bey; eminim Çukurköy'lülerin bahsetmiş olduğu Saden Sardene'den gelmedir... Belki yazın köyünüzü ziyaret ettiğinizde beraber ziyaret ederiz burayı. Benim zevkim, işim de bu işlerle meşgul olmak zaten... Armağan Erkanal'ın araştırma sonuçlarını okursanız belki aradığınız yeri bulursunuz... Ben tekrar bakıp burayla ilgili bilgi bulmaya çalışacağım... Bir de e-posta adresinizi verirseniz size oradan ulaşayım...

    YanıtlaSil