7 Mayıs 2012 Pazartesi

Kydonia Yerleşimi-II (Kydonea-Cydonea) / BALIKESİR / AİOLİS / Ayvalık


Kydonia Kısa Tarihi: Önce Anadolu Selçuklu Devleti, sonra Osmanlı İmparatorluğu zamanında Anadolu fetihlerinde çevrede bulunan Balıkesir, Edremit ve Bergama’dan bahsedilirken, Ayvalık adının anılmamasının sebebi, burasının o devirlerde küçük bir köy olarak varlığını sürdürmüş olmasıdır. Her ne kadar bazı gezginler bu yerleşimden ilçe büyüklüğünde olarak bahsetseler de, bu gezginlerin Ayvalığı son dönemlerde ziyaret ettikleri açıktır.
İlk Kurşun Tepesinden Panoramik Görüntü
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Ayvalık Sokakları
Cunda Adasından Ayvalık Panoramik Görüntü
Oysa Ayvalık Adaları ve çevresi İlk Tunç Çağına kadar buluntular veren tarihi kesiti günümüze kadar taşımıştır. Bu kesitlerin Ayvalık tarihine gelince kesintiye uğraması düşündürücüdür. Adalarda bulunan Nesos veya Pordoselene, Chalkis kültürleri, yine buraya yakın olan Koryphantis ve Heraklea kentleri ile Yeniyeldeğirmeni ve Höyücektepe höyüklerinin Ayvalık ile bağlantısını kanıtlayacak bir bilgi olmaması, olanların da çok yetersiz olması dikkat çekicidir.
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık Binaları
Ayvalık tarihi konusunda Sayın Ahmet Yorulmaz’ın bir tespiti çok önemli ve dikkat çekicidir ki, bu konuyu Sayın Engin Beksaç hocam da belirtmişti: Bu konu Ayvalık adının uzun yıllar korsanlık ve kaçakçılık faaliyetleri ile anılmış olmasıdır. “Eolya başkenti” “Eolya toprağı” olarak da anılan Ayvalık topraklarında uzun yıllar kaçakçılar ile devlet arasında köşe kapmaca oynanmasıdır. Körfeze kolcu olarak Çerkezler getiriliyor. Burhaniye ve Havran Çerkezleri bu kolcu Çerkezlerdir. Daha sonra ise Boşnak ve Arnavutlar kolcu olarak getiriliyor. Bölgedeki bu Müslüman nüfus kaçakçılıkla mücadele devirlerinden kalmadır.
Ayvalık Saatli Cami
Ayvalığın herkesin bildiği tarihi ise 1770 yılında başlamaktadır. Cezayirli Gazi Hasan Paşa Çeşme önlerinde Rus Donanması ile çarpışan Osmanlı Donamasının bir amiralidir. Savaşta gemisi yaralanan ve karaya çıkan Hasan Paşa yanındaki yakın askerler ile birlikte ikindi vakti Ayvalığa gelir ve Papaz Yanni İkonomo’nun evinde kalırlar. Bir hafta süren misafirlikte Paşa ile Papaz dost olurlar. Papaz İkonomo Hasan Paşayı sadrazam olunca ziyaret eder. Hasan Paşa Papaza vefa borcunu ödemek ister. Bu vefa borcu Papaz İkonomo’ya Ayvalığın özerklik (otonomi) hakkına kavuşmasıyla geri ödenmiş olur… Bu özerkliğin en önemli maddesi bizce Ayvalık’ta Müslüman nüfusun tamamen şehir dışına çıkarılmasıdır. Böylece Rumlar bölgede dilediği gibi davranmışlardır. 
Anlatılan bu hikaye Kydonia Gymnasium'unun son müdürü olan Yorgo Sakkari tarafından yazılan Ayvalık Tarihi kitabından alıntı yapılarak aktarılan söylemdir. Osmanlı çıkarına göre dönem dönem bazı imtiyazlar verir. Fakat herhangi bir kente herhangi bir zümreye tamamen özerklik verildiği görülmemiştir. Osmanlı kayıtlarında ise iddia edildiği gibi böyle bir fermana veya bilgiye bugüne kadar hiç rastlanmamıştır... 
İddia edilen bu imtiyaz 1821 yılı Yunan İsyanı ile son bulur. Bölgeye gemiler ile gelen Yunan komitacıları Ayvalık Rumları tarafından sahiplenir. Bu isyan Osmanlı tarafından Ayvalık tamamen boşaltılarak bastırılır. Üç yıl sonra kenti terk etmek zorunda kalanlar geri döner ve mallarına sahip olurlar, fakat artık imtiyazlarını kaybetmişlerdir. Bu yüzden bir daha eski zenginliğine kavuşamayan Ayvalık 1840 yılında Karasi Sancağı’na (Balıkesir) bağlanır.
Ayvalık Kapıları
Ayvalık Kapıları
Ayvalık Kapıları
Ayvalık Kapıları
Ayvalık Kapıları
Kaçakçılık Ayvalık’ta örgütlü bir meslekti. Zeytincilik, sabunculuk, bağcılık ve dericilik gibi işlerin yanında yaygın olarak kullanılan bir meslektir kaçakçılık. Tüm bu yasadışı zenginlik Ayvalık mimarisini oluşturmuştur. Yalnız mimari konusunda ünlü değildir Ayvalık. 600 kişilik akademisi, iki büyük hastanesi, Yunanistan, İngiltere, İtalya, Fransa ve Norveç konsoloslukları ile uluslararası ilişkilerde de önde olan bir yerleşimdir.     
Ayvalık Yunan Ayaklanmasının planlandığı Anadolu topraklarından birisidir ve Kurtuluş Savaşında Yunan komitacıların adalarda faaliyet gösterdiği ve saklandığı bilinmektedir. İlk Kurşun’un Ayvalık’ta atılmış olması sizce tesadüf müdür?             
Ayvalık Çeşmeleri
Ayvalık Çeşmeleri
Ayvalık Çeşmeleri
Kydonia Kalıntıları: Bu yerleşimden günümüze gelen herhangi bir kalıntı yoktur. Ama zamanla Kydonia’nın üstüne yapıldığını düşündüğümüz yeni Ayvalık, Rumlardan bize miras kalan ve Ayvalığı Ayvalık yapan neo klasik mimarisi ile ünlü, Ayvalık Evleri ile meşhurdur. Diğer Ayvalık kalıntılarını (manastır, kilise, şapel vb. gibi) ayrı maddeler halinde yayınlayacağız. 

Kaynakça: Prof.Dr.Engin Beksaç -17.Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt1 -1999 / Ahmet Yorulmaz –Ayvalık’ı Gezerken –Geylan Kitabevi / Sefa Taşkın –Mysia ve Işık İnsanları –Sel Yayınları -1997.

Taylan Köken

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder