11 Haziran 2013 Salı

Phokaia Antik Kenti-I / İZMİR / AİOLİS –Foça

Phokaia’nın Yeri: Phokaia Antik Kenti İzmir İli Foça İlçesinin merkezine dağılmış konumdadır. Eski Foça olarak anılmaktadır. İzmir-Çanakkale karayolundan tabelalar ile rahatlıkla gidebilmektedir.  
Phokaia Antik Kenti Planı
Phokaia Adı: Pausanias’a göre Klazomenai ve Phokaia kentlerini Yunanistan’ın Phokis bölgesinden gelen İon göçmenleri kurmuştur. Dolayısıyla Aiolis Bölgesindeki İonia kentidir. Bu yüzden Phokaia’nın anlamı “Phokis’liler Yurdu”dur. Strabon ise kenti Philogenes önderliğindeki Atina’lılar tarafından kurulduğunu söylemektedir.
Başka bir söylenceye göre, Helen kolonileri bölgeye geldiğinde Foça’nın karşısındaki adalarda Akdeniz Fokunun yaşam alanlarını gördükleri için bu kente “Fok Yurdu” anlamındaki Phokaia adını vermiş olmalılar. Bu durumu bazı Foça paralarına işlenen fok balığı betimlemelerinde de görmekteyiz.
Prof. Bilge Umar Phokaia’nın Aiolis’ların kullanımında Phokaa olduğunu belirtmekte, Phokaia’nın Luvi/Pelasgos dilinden gelme “Su-lak-yöre” anlamındaki Pa-uwa-ka olduğunu söylemektedir. Gediz (Antik Hermos) ırmağı Foça’nın çok yakınında Ege Denizine kavuşmaktadır.         
İzmir Ark.Müzesi Phokaia Standı
MÖ.590 Loutherion
MÖ.100 Heykelcik Grubu
MÖ.100 Heykelcik
MÖ.100 Heykelcik Grubu
Phokaia Kısa Tarihçesi: Phokaia’lılar Aiolis Bölgesinde kalmış ama İonia’yalılara bağlı olan bir kenttir. Foçalılar Kyme’lilerle yapılan anlaşmayla Aiolis bölgesinin ortasında varlıklarını sürdürebilmiş olmalılar. Bir İon Kenti olmasına rağmen Aiolis Boyları da bu kentte iskân etmiştir. Foçalılar denizci bir kavimdir. Birçok yerde koloni şehirler kurmuşlardır. En bilinenleri Fransa’daki Marsilya (Antik Massalia veya Massalis) ve Çanakkale’deki Lampsakos yani Lapseki’dir. Başka koloni şehirlerde Foça tarafından kurulmuştur. Bu kentler Samsun’da Amisos, İtalya’da Elea (Velia), Korsika adasında Alalia, İspanya’da Ampuria (Emporion) ve Mısır’da Naukratis kentleridir.
İzmir Sanat ve Tarih Müzesi Foça Standı
İzmir Sanat ve Tarih Müzesi Foça Standı
Oturan Afroditler Roma Dönemi
Oturan Afroditler Roma Dönemi
Oturan Afroditler Roma Dönemi
Oturan Afroditler Roma Dönemi
Persler Anadolu’yu işgal etmiş, Harpagos komutasındaki bir ordu yöreye gönderilmiştir. Batı Anadolu’yu ele geçiren Persler Kyros isteğine göre Lydia’lılara karşı ayaklanmadılar diye bu orduyu göndermiştir. Fakat Foçalılar durumdan haberdar olup kurmuş oldukları kolonilere gemilerle kaçarlar ve bomboş kente giren Persliler Athena Tapınağını yıkarlar. Foça sönükleşmiştir.
MÖ.494 yılındaki İon Ayaklanmasına sadece üç gemiyle katılırlar ama donanmanın komutanı Foçalı Dionysios’dur. Atina Deniz Birliğine kısa bir süre katılmalarına rağmen bu birlikten çıkıp Atina-Sparta Savaşlarında Sparta’dan yana tavır koyarlar.
Heykelcikler Arkaik Dönem
Heykelcik Arkaik Dönem
Askos MÖ.600
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
Tabak Bizans Dönemi
MÖ.190 yılında da bağımsız olarak yaşamak isteyen Foçalılar, Seleukos’larla savaşmak için Anadolu’ya gelen Romalılardan hoşlanmamışlar ve karşı gelmişlerdir. Bölgenin en büyük devleti olan Bergama Krallığı MÖ.113 yılında tasfiye edilip Roma İmparatorluğuna bağlandığında son kral III. Attalos’un gayri meşru çocuğu Aristonikos isyan bayrağını açmıştır. Bu isyanda da Roma’ya karşı gelmişlerdir. Bu konuyu detaylarıyla Leukai Antik Kenti maddesinde açıklamıştık.
Testi Roma Dönemi
Testi Roma Dönemi
Testi Roma Dönemi
Testi Roma Dönemi
Testi Roma Dönemi
Kap Roma Dönemi
Tabaklar MÖ.650
Tabak MÖ.650
Tabak MS.200
Şişeler 
Parfüm Şişeleri MS.300
Kase MS.200
Foça 1080’lerde kısa bir süre Emir Çaka tarafından kurulan beyliğe bağlandı. Tekrar Bizans’a geçen Foça, Bizans tarafından kıyı kesimleri korunamadığından dolayı 1275 yılında Cenevizli iki kardeşe tımar olarak verilmiştir. Benedetto ve Manuele Zaccaria kardeşler bölgede çıkarılan ve kumaş boyamda kullanılan şapı satarak zenginleşmişlerdir.
Foça hakimiyeti Bizans, Cenevizliler ve Venediklilerin elinde sık sık değişmektedir. Son olarak 1455 yılında Osmanlı donanması kentin önüne geldiğinde, Ceneviz yönetimi kenti savaşmadan verir.  
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Kap Parçaları Arkaik Dönem
Genel Kaynakça: Bilge Umar- Aiolis- İnkılâp Kitabevi -2002 / Ord.Prof.Dr. Ekrem Akurgal –Foça Kazıları Kyme Sondajları /  Prof. Dr. Ömer Özyiğit –Phokaia’da Akurgal’ın Kazıları Işığında Son Dönem Çalışmaları –Anadolu Dergisi -2003 / Prof. Dr. Ömer Özyiğit –Phokaia’da Son Kazılar / www.izmir.info/tr/foca  


Taylan Köken

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder