31 Mart 2014 Pazartesi

Karkasos (Ilias) / İlyas Çayı...

Karkasos Çayı: Günümüzdeki İlyas Çayı’dır ve bazı kaynaklarda İlias olarak da anılmaktadır. Bakır Çay’ın (Antik Kaikos) bir kolu olarak onunla birleşip Ege Denizi’ne karışır. Karka, Luwi dilinde “Doruk Yeri, Çıkıntı Yer” anlamındadır.

Kaynakça: Ksenophon –Anabasis ve Onbinlerin Dönüşü –Kabalcı -2011 / Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993.

Taylan Köken

29 Mart 2014 Cumartesi

Pagos Dağı (Mastousia-Masdyenoi-Mastaura) / Kadıfekale...

Pagos: Günümüzdeki İzmir Kadıfekale’nin antik adıdır. Pagos Helen dilinde “Tepe” demektir. Plinius’da Helen dilinde “Kubbe, kubbe biçimli nesne, meme” anlamında olan Mastousia diye anılır. Ramsay ise tepenin görünümünden dolayı bu adın aslında Masdyenoi veya Mastaura Anadolu adlarından gelmekte olduğunu söylemiştir.    
Pagos üzerinde İskender’in Anadolu’yu işgalinin ardından MÖ.334 yılında bir kale yapılır. Yeni Smyrna’da bu kalenin eteklerinde kurulur.

Kaynakça: Bilge Umar- Türkiye’deki Tarihsel Adlar- İnkılâp Kitabevi- 1993 / Halikarnas Balıkçısı –Sonsuzluk Sessiz Büyür –Bilgi Yayınevi -1986 / www.izmirkulturturizm.gov.tr

Taylan Köken

22 Mart 2014 Cumartesi

Halisarna Yerleşimi (Eğrigöl Tepe) / İZMİR / MYSİA / Bergama –Eğrigöl Köyü

Halisarna Adı: Antik Mysia Bölgesi yerleşimlerinden biridir. Teuthrania (Kalarga) Ovasını gören bir konumdadır. Sayın Bilge Umar Halisarna’nın Alisarna’dan gelme olduğunu belirtip bunun Luvi dilinde Ali-S(wa)-Arna olduğunu anlamının da “Ali’nin (denizin, ya da, tuzun) şifalı kaynağı” anlamına geldiğini belirtmektedir. Fakat yerleşimin Bergama girişindeki Cleopatra Hamamı olarak anılan ılıcaya denk geldiğini belirtmesi ise tamamen isim üzerinden tüme varım yöntemiyle yapmış olduğu hatalı bir değerlendirmedir. Yerleşim koruma kurulu tarafından Halisarna olarak tescillidir.      
Halisarna Panoramik Görüntü
Teuthrania Ovasından Eğrigöl Tepe
Teuthrania Ovasından Eğrigöl Tepe
Halisarna'dan Kalarga Tepe
Halisarna'dan Kalarga Tepe
Halisarna'dan Kalarga Tepe
Halisarna'dan Pergamon

Eğrigöl Adı: Eğrigöl köyü adını köyün girişinde bulunan çapı yaklaşık 100mt olan gölden almaktadır. Bu gölün adı eskiden Eğrek Göl’dür. Eğrek, “Hayvanların toplandığı yer” demektir. Köyün sığırları akşam otlaklardan döndüğünde bu göl etrafında toplanırmış. Yerel ağızda “Eğreıcğöl” zamanla Eğrigöl olmuştur.
Eğrigöl’ün ilk adı Takalı’dır. Bu adı Tekeli/Takalı Türkmenlerinden almaktadır.
Halisarna Uydu Görüntüsü
Alexander Conze Çizimi
Halisarna Yerleşiminin Yeri: İzmir ili, Bergama ilçesi, Eğrigöl Köyü sınırlarının içinde Eğrigöl Tepe üzerindedir. Tepe Bakır Çay (Antik Kaikos) ile İzmir-Çanakkale Karayolunun hemen yanındadır.  
Halisarna Taş Ocağı Panoramik Görüntü
Halisarna Taş Ocağı 
Halisarna Taş Ocağı 
Halisarna Taş Ocağı 
Halisarna Taş Ocağı 
Halisarna Taş Ocağı 
Halisarna Tarihi: Halisarna tarihi Teuthrania tarihi ile birlikte anılmaktadır. Birbirine çok yakın olan bu kentler Pergamon tarihi ile birlikte hareket etmektedir. Bu yüzden bu maddede yazılanlar Teuthrania maddesi ile aynıdır.
Herodotos MÖ.3000’li yıllarda bölgenin sular altında olduğunu ve Kaikos’un taşıdığı topraklarla ovanın dolduğunu söylemektedir. Araştırmacılara göre Kalarga Tepe zamanında bir adaydı. Başka bir ada da Eğrigöl Tepe olmalıdır.
Kalarga Tepenin yanındaki Yeni Yeldeğirmeni Höyük ise Tunç Çağından beri varlığını sürdürmektedir.
Xenophon eserlerinde birkaç yerde Teuthrania adından bahsetmektedir. İlkinde Anadolu Pers egemenliğinde iken buraya atanan vali Kyros merkezde bulunan imparatora karşı (Artaxerxés) isyan eder ve ordusuna Teuthrania Beyi Spartalı Proklés destek vermiştir. Yine Onbinlerin Dönüşü kitabında Helenlerin Paralı askerleri Karkasos Nehri yakınında sıkışınca yardımına Halisarnes (Halisarna) ve Teuthrania kuvvetleri yetişecektir.
Truva Savaşında Teuthrania Orduları Priamos’la birlikte Yunanistan’dan gelen kuvvetlere karşı savaşmıştır. Mysia Bölgesinin kenti olarak bilinen Teuthrania Plinius’a göre Aiolis kentlerindendir. Kent Mysia Bölgesinde iken Aiolis göçlerinde belli bir dönem Aiollerin eline geçmiş olmalı. Halisarna teraslarında rastladığımız Aiol keramik kırıntıları, bu kentinde belli bir dönem Aiollerin egemenliğinde kaldığını düşündürmektedir.
Halisarna da Teuthrania gibi Pergamon Devletinin gelişiminden sonra Kaikos çayının hemen kenarındaki konumuyla, bu alanı kontrol eden bir konumda Pergamon’a bağlı bir “Hisar Kent” olarak varlığını sürdüğünü düşünmekteyiz.
Büyük İskender’in Anadolu’yu fethi esnasında Pergamon (Bergama), Teuthrania ve Halisarna karşı koymadan teslim olacaktır.      
Keramik Alanı Panoramik Görüntü
Keramik Alanı Zeytinlik
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Keramik Kırıntıları
Halisarna Kalıntıları: Tepe yamaçlarında görünür bir kalıntı veya temel izi görülmektedir. Tepenin güney yönünde uzaktan da varlığını hissettiren bir düzlük vardır. Bugün bu alan zeytin bahçesidir. Bu alan üzerinde bol miktarda keramik kırıntısı göz batmaktadır.
Varlığını sonradan Alexander Conze’nin çiziminden öğrendiğim Eğrigöl Tepenin en üst noktasında tepeyi kaplayan yapı kalıntılarının çizimini gördüm. Bu kalıntıların durumu için yakın zamanda burayı tekrar ziyaret edeceğiz. 

Halisarna Kalıntıları İzmir Koruma Kurulu tarafından 1990 ve 1994 yılında I.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.
Eğrigöl Tepe Yamaçları
Eğrigöl Köyü
Eğrigöl Köyü
Halisarna Akropolis'ü
Halisarna'dan Bergama
Halisarna'dan Bergama
Kaynakça: Bilge Umar- Mysia- İnkılâp Kitabevi -2006 / Ksenophon –Anabasis ve Onbinlerin Dönüşü –Kabalcı -2011 / Mogens Herman Hansen ve Thomas Heine Nielsen –An inventory of archaic and classical poleis –Oxford Üniversitesi Yayınları -2004 / Alexander Conze –Altertümer von Pergamon -1912 / Osman Bayatlı –CHP Bergama Halkevi Sayı:13 –Bergama’daki Köyler Eğrigöl-1944.

Taylan Köken

11 Mart 2014 Salı

Teuthrania Antik Kenti-II (Kalarga Tepe) / İZMİR / MYSİA / Bergama –Ovacık/Süleymanlı Köyü

Teuthrania Kalıntıları: Kalıntılar tepe üzerine yayılmış şekildedir. Tepenin güney tarafında bulunan Antik Yol ile yerleşime çıkılmaktaymış. Bu antik yol bugün çok bozuktur ve yer yer yabani ağaçların arasında kendisini göstermektedir. Kalarga Tepeye çıkmak için gözünüze kestireceğiniz patikalar sizin için en elverişli yoldur. Görünen kalıntılar tepenin üzerindedir. Tepenin en yüksek yeri yaklaşık 150 mt civarındadır. Bu kayalık ile tepe üzerine dağılmış olan kalıntıların haricinde günümüzde ova seviyesinde alüvyonların altında kalmış olan kalıntılar da olmalıdır.
Kalarga Tepe Panoramik Görüntü
Kalarga Tepe Panoramik Görüntü
Kalarga Tepe Panoramik Görüntü
Kalarga Tepe Panoramik Görüntü
Kalarga Tepe Panoramik Görüntü
Batı Sur(?) Bakiyeleri
Batı Sur(?) Bakiyeleri
Kaçak Kazı Çukuru
Kaçak Kazı Çukuru
Kaçak Kazı Çukuru
Kaçak Kazı Çukurları
Kaçak Kazı Çukuru
Kaçak Kazı Çukuru
Mimari Parça
Sarnıç Kalıntısı
Sarnıç Kalıntısı
Sarnıç Kalıntısı
Sarnıç Kalıntısı
Kalarga Tepe Sırtı
Kalarga Tepe Kayalık
Kalarga Tepe Sırtı
Kalarga Tepe Sırtı
Kalarga Tepe Sırtı
Kalarga Tepe üzerindeki kalıntılar batı yönündeki sur bakiyeleri, şehre çıkan antik yol, kayalık üzerindeki tapınım alanı(?), sarnıçlar, tahrip olmuş bina temellerinden oluşmuştur. Tepe üzerinde Helenistik ve Roma Dönemi(?) keramiği görülmektedir. Binalarda kullanılan malzeme yine doğal kayalardan elde edilmiştir.    
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Temel Kalıntıları
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Kalarga Tepe Tıraşlanmış Kayalar 
Teuthrania Kalıntıları İzmir Koruma Kurulu tarafından 1992 yılında I.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir. Bu koruma şemsiyesine rağmen Kalarga Tepe defineciler tarafından ağır tahribata uğramaktadır. Kalarga Tepenin en üst noktasındaki kayalığın orada bulunan define çukurunun boyutları insanın tüylerini ürpertmektedir. Yine sırt üzerinde bir çok noktada defineci çukurları dikkati çekmektedir.
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepeye Çıkan Antik Yol
Kalarga Tepedeyim
MÖ.399 Gongylos
MÖ.400 Prokles
MÖ.400 Prokles
Kaynakça: Bilge Umar- Mysia- İnkılâp Kitabevi -2006 / Turabi Saltık –Efsanelerde Dersim Dımıli Dili – www.mesop.net / Ksenophon –Anabasis ve Onbinlerin Dönüşü –Kabalcı -2011 / Azra Erhat –Mitoloji Sözlüğü –Remzi Kitabevi -1993 / Ahmet Akşar –Eskiçağ Literatüründe Mysia: Coğrafya, Kentler ve Kültler -2008 / www.asiaminorcoins.com 

Taylan Köken